Studia I i II stopnia oraz jednolite studia magisterskie - 2024/2025

zmień rekrutację anuluj wybór

Oferta prezentowana na tej stronie ograniczona jest do wybranej rekrutacji. Jeśli chcesz zobaczyć resztę oferty, wybierz inną rekrutację.

Historia-stacjonarne 3-letnie studia I stopnia

Szczegóły
Kod His_S1_KRK
Jednostka organizacyjna Wydział Historii
Kierunek studiów Historia
Forma studiów stacjonarne
Poziom kształcenia Pierwszego stopnia
Profil studiów ogólnoakademicki
Języki wykładowe polski
Limit miejsc 60
Czas trwania 3 lata
Adres komisji rekrutacyjnej ul. Plac Niezależnego Zrzeszenia Studentów 1, 15-420 Białystok, pokój nr 27, telefon: 85 745 7486
Godziny otwarcia sekretariatu 10.00-14.00
Adres WWW https://historia.uwb.edu.pl/
Wymagany dokument
  • Matura lub dokument równoważny
  Zadaj pytanie
Obecnie nie trwają zapisy.

Nadchodzące tury w tej rekrutacji:
  • Tura 1 (03.06.2024 00:00 – 09.07.2024 23:59)

Opis

W ramach studiów I stopnia czyli  licencjackich, oferujemy przede wszystkim kurs historii powszechnej i Polski od  starożytności po XXI wiek oraz wdrożenie do warsztatu historyka. Specyfiką Wydziału Historii są szczególnie rozwinięte badania nad historią chłopów, kobiet, demografią, wojskowością, Wschodem, społecznymi aspektami cywilizacji.

 

Od drugiego roku studenci realizują też dwa spośród trzech proponowanych modułów specjalizacyjnych.

 

W ramach modułu ŹRÓDŁOZNAWCZEGO:

- poznają rodzaje i gatunki źródeł historycznych; uczą się odczytywać rękopisy średniowieczne i nowożytne oraz je edytować;

- nabywają umiejętności tradycyjnej oraz komputerowej metody analizy źródeł, w tym źródeł masowych, przygotowując się tym samym do pracy naukowej;

- wykorzystują wiedzę teoretyczną w praktyce dzięki zajęciom w archiwach oraz bibliotekach.

 

W ramach modułu REGIONALISTYCZNEGO:

·    - poznają historię z perspektywy regionalnej i znaczenie regionalizmów w historii;

·    - zdobywają wiedzę z zakresu dziejów regionów, a w szczególności Podlasia i obszarów sąsiednich;

·    - badają historie małych ojczyzn;

·    - poznają wspólnoty  obszarów pogranicza;

·    - w trakcie zajęć terenowych poznają dziedzictwo historyczne w przestrzeni publicznej regionu.

 

W ramach modułu HISTORIA WOJSKOWA:

·   - uzyskują podstawy wiedzy z dziedziny historii wojskowej, m.in. historiografii, geografii i kartografii wojskowej, historii techniki wojskowej i propagandy wojennej;

·    - przygotowują się do samodzielnej pracy z różnorodnymi źródłami historyczno-wojskowymi;

·    - w trakcie zajęć terenowych poznają m.in. architekturę wojskową, pola walk, miejsca upamiętnień i muzea wojskowe.

 

Studia historyczne dają nie tylko konkretną wiedzę, ale też pozwalają rozwinąć istotne na współczesnym rynku pracy kompetencje miękkie. Uczą zdobywać informacje, myśleć krytycznie, logicznie, kreatywnie, a także występować publicznie. Rozwijają kompetencje językowe z języka obcego nowożytnego, a także z języka łacińskiego.

 

Praca po studiach

Absolwent historii jest przygotowany do pracy w muzeach, instytucjach kultury i nauki, archiwach, ale również w służbach mundurowych. Wśród absolwentów kierunku znajduje się także wielu polityków, samorządowców czy dziennikarzy. Ukończenie studiów historycznych I stopnia umożliwia dalsze kształcenie się w celu zdobycia uprawnień zawodu nauczyciela historii.

 

 

 Dodatkowe dokumenty

1. Od kandydatów zakwalifikowanych do przyjęcia na studia wymagane są następujące dokumenty:

Od kandydatów zakwalifikowanych do przyjęcia na studia wymagane są następujące dokumenty:
1) świadectwo dojrzałości albo świadectwo dojrzałości i zaświadczenie o wynikach egzaminu maturalnego z poszczególnych przedmiotów w przypadku kandydata na studia pierwszego stopnia lub jednolite studia magisterskie,

2) dyplom ukończenia studiów pierwszego stopnia, studiów drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich wraz z suplementem w przypadku kandydata na studia drugiego stopnia lub zaświadczenie o ukończeniu studiów zawierające informacje o poziomie, kierunku i profilu studiów, uzyskanym tytule zawodowym i słownie określonym wyniku ukończenia studiów (osoba ta, w terminie 30 dni od dnia wydania jej dyplomu ukończenia studiów, przedkłada dyplom w uczelni, pod rygorem skreślenia z listy studentów);

w przypadku uzyskania dokumentu uprawniającego do podjęcia studiów za granicą kandydaci załączają zalegalizowane lub opatrzone apostille dokumenty wraz z ich uwierzytelnionym tłumaczeniem na język polski zgodne z wymogami określonymi w § 21 ust. 2,

3) pełnomocnictwo do złożenia dokumentów, w przypadku gdy dokumenty kandydata składane są przez osobę trzecią,

4) zgoda rodziców lub opiekunów prawnych na podjęcie studiów w przypadku osób niepełnoletnich,

5) dokument potwierdzający posiadanie tytułu laureata lub finalisty olimpiady lub konkursu wydanego przez komitet organizacyjny olimpiady lub konkursu.

 

Cudzoziemcy:

1. Po zakwalifikowaniu się kandydat powinien dostarczyć na dany wydział komplet następujących dokumentów:

 

1) dokument uprawniający do podjęcia studiów pierwszego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich,

2) dyplom ukończenia studiów pierwszego stopnia, studiów drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich w przypadku kandydata ubiegającego się o przyjęcie na studia drugiego stopnia lub zaświadczenie o ukończeniu studiów zawierające informacje o poziomie, kierunku i profilu studiów, uzyskanym tytule zawodowym i słownie określonym wyniku ukończenia studiów (osoba ta, w terminie 30 dni od dnia wydania jej dyplomu ukończenia studiów, przedkłada dyplom w uczelni, pod rygorem skreślenia z listy studentów);

w przypadku uzyskania dokumentu uprawniającego do podjęcia studiów za granicą kandydaci dostarczają zalegalizowane lub opatrzone apostille dokumenty wraz z ich uwierzytelnionym tłumaczeniem na język polski,

3) pełnomocnictwo do złożenia dokumentów, w przypadku gdy dokumenty kandydata składane są przez osobę trzecią,

4) zgoda rodziców lub opiekunów prawnych na podjęcie studiów w przypadku osób niepełnoletnich,

5) dokument potwierdzający posiadanie tytułu laureata lub finalisty olimpiady lub konkursu wydanego przez komitet organizacyjny olimpiady lub konkursu,

6) w przypadku ubiegania się na studia w języku polskim dokument potwierdzający znajomość języka polskiego na poziomie co najmniej B1: certyfikat, świadectwo ukończenia szkoły ponadpodstawowej za granicą, w której zajęcia były prowadzone w języku polskim lub potwierdzenie uczelni uzyskane w procesie rekrutacji, że znajomość języka polskiego jest wystarczająca do podjęcia nauki w tym języku; zwolnieni z konieczności przedstawiania dokumentu są stypendyści NAWA oraz kandydaci posiadający:

a) zezwolenie na pobyt stały,

b) Kartę Polaka,

c) świadectwo dojrzałości wydane w polskim systemie oświaty,

d) dyplom ukończenia studiów wyższych prowadzonych w polskim języku wykładowym,

7) w przypadku ubiegania się na studia w języku obcym dokument potwierdzający znajomość języka obcego na poziomie co najmniej B1: certyfikat lub potwierdzenie uczelni uzyskane w procesie rekrutacji, że znajomość języka obcego jest wystarczająca do podjęcia nauki w tym języku; zwolnieni z konieczności przedstawienia dokumentu są kandydaci:

a) dla których język obcy był językiem wykładowym w ukończonej szkole średniej lub na ukończonych studiach,

b) dla których język obcy jest językiem ojczystym,

c) którzy zdali maturę z języka obcego na poziomie rozszerzonym co najmniej na 80%,

d) którzy w trakcie studiów zdali egzamin z języka obcego na poziomie B1 i jest on wykazany w suplemencie do dyplomu,

8) dokument potwierdzający posiadanie (na podstawie przedłożonego oryginału):

a) polisy ubezpieczenia zdrowotnego na dany rok akademicki kształcenia w Polsce lub

b) Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego, lub

c) powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, lub

d) potwierdzenia pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na minimalną kwotę 30 000 euro,

a w przypadku braku dokumentów, o których mowa w lit. a-d, złoży oświadczenie o dostarczeniu jego kopii przed rozpoczęciem pierwszych zajęć.

2. Kandydat cudzoziemiec okazuje do wglądu własny dokument tożsamości, a w przypadku gdy dokumenty kandydata dostarcza jego pełnomocnik powinien on okazać własny dokument tożsamości oraz kopię dokumentu tożsamości kandydata.

3. Osoby, posiadające dokument zwalniający z opłat za studia, dodatkowo okazują ważną Kartę Polaka, zezwolenie na pobyt stały lub zezwolenie rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zezwolenie na pobyt czasowy, decyzję w sprawie stwierdzenia polskiego pochodzenia, dokument potwierdzający status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej lub korzystanie z ochrony czasowej bądź uzupełniającej, dokument potwierdzający rodzaj i stopień pokrewieństwa z obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej pod warunkiem zamieszkiwania na terenie Polski.

4. Ankieta osobowa zawierająca wymagane dane kandydata (m.in. imię (imiona) i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, numer PESEL, a w przypadku jego braku – nazwę i numer dokumentu tożsamości, adres zamieszkania oraz adres do korespondencji) zostanie wygenerowana z IRK do teczki akt osobowych studenta prowadzonej w postaci elektronicznej.

5. W przypadku wyrażenia w IRK woli otrzymania legitymacji studenckiej podanie o jej wydanie zostanie wygenerowane z IRK do teczki akt osobowych studenta prowadzonej w postaci elektronicznej.


Zasady kwalifikacji

 

Przedmioty brane pod uwagę w postępowaniu w sprawie przyjęcia na studia:

  • geografia, historia, dowolny język obcy nowożytny, język polski, wiedza o społeczeństwie

 

Kandydaci, którzy zdali nową maturę:

  • podstawą rekrutacji jest wynik egzaminu maturalnego z jednego przedmiotu do wyboru spośród następujących: dowolny język obcy nowożytny, geografia, historia, język polski, wiedza o społeczeństwie – poziom podstawowy lub rozszerzony

 

Sposób przeliczania punktów

  • Kwalifikacja kandydatów na studia pierwszego stopnia odbywa się na podstawie wyników części pisemnej egzaminu maturalnego/egzaminu dojrzałości uzyskanych z przedmiotów objętych postępowaniem kwalifikacyjnym.
  • Maksymalna liczba punktów możliwych do uzyskania w wyniku postępowania kwalifikacyjnego na studia pierwszego stopnia wynosi 100.
  • Liczbę punktów uzyskanych przez kandydata podczas kwalifikacji ustala się z zachowaniem następujących zasad:
    • W przypadku, gdy zasady rekrutacji przewidują tylko jeden przedmiot kwalifikacyjny, jako wynik ostateczny przyjmuje się liczbę punktów uzyskanych z tego przedmiotu.
    • W przypadku, gdy zasady rekrutacji przewidują alternatywę wyboru przedmiotu – kwalifikowany jest przedmiot wskazany przez kandydata.
    • Kwalifikacja kandydatów posiadających świadectwo dojrzałości uzyskane w systemie nowej matury odbywa się wg następujących zasad:
      1. Wartość liczbową wyniku egzaminu maturalnego wyrażonego procentowo przyjmuje się za podstawę obliczania liczby punktów uzyskanych w postępowaniu kwalifikacyjnym (1%=1pkt).
      2. Wynik egzaminu uzyskany na poziomie podstawowym mnożony jest przez współczynnik 0,65.
        Np. 90% = 90 x 0,65 = 58,5 pkt.
      3. Wynik egzaminu uzyskany na poziomie rozszerzonym mnożony przez współczynnik 1,0.
        Np. 85% = 85 x 1,00 = 85 pkt.
    • Wynik egzaminu kandydata uzyskany na poziomie klas dwujęzycznych mnożony jest przez współczynnik 1.3, z zastrzeżeniem, że jeśli wynik uzyskany po zastosowaniu współczynnika przekroczy liczbę 100, przyjmuje się, że kandydat uzyskał 100 punktów.

Kandydaci, którzy zdali starą maturę:

  • podstawą rekrutacji jest wynik egzaminu dojrzałości z jednego przedmiotu do wyboru spośród następujących: dowolny język obcy nowożytny, geografia, historia, język polski, wiedza o społeczeństwie .

 

Sposób przeliczania punktów

  • Kwalifikacja kandydatów na studia pierwszego stopnia odbywa się na podstawie wyników części pisemnej egzaminu maturalnego/egzaminu dojrzałości uzyskanych z przedmiotów objętych postępowaniem kwalifikacyjnym.
  • Maksymalna liczba punktów możliwych do uzyskania w wyniku postępowania kwalifikacyjnego na studia pierwszego stopnia wynosi 100.
  • Liczbę punktów uzyskanych przez kandydata podczas kwalifikacji ustala się z zachowaniem następujących zasad:
    • W przypadku, gdy zasady rekrutacji przewidują tylko jeden przedmiot kwalifikacyjny, jako wynik ostateczny przyjmuje się liczbę punktów uzyskanych z tego przedmiotu.
    • W przypadku, gdy zasady rekrutacji przewidują alternatywę wyboru przedmiotu – kwalifikowany jest przedmiot wskazany przez kandydata.
    • Kwalifikacja kandydatów posiadających świadectwo dojrzałości uzyskane w systemie starej matury odbywa się z zachowaniem zasady, że oceny z egzaminu dojrzałości z przedmiotów branych pod uwagę przy kwalifikacji przeliczane będą na punkty w postępowaniu kwalifikacyjnym, w następujący sposób:

      w skali 6-stopniowej:

      6,0 - 90 pkt.

      5,0 - 75 pkt.

      4,0 - 55 pkt.

      3,0 - 40 pkt.

      2,0 - 20 pkt.

      w skali 4-stopniowej:

      5,0 - 80 pkt.

      4,0 - 60 pkt.

      3,0 - 40 pkt.

Kandydaci, którzy zdali European Baccalaueate (EB):

  • podstawą rekrutacji jest wynik egzaminu maturalnego z jednego przedmiotu do wyboru spośród następujących: dowolny język obcy nowożytny, geografia, historia, język polski – poziom podstawowy lub rozszerzony

 

Sposób przeliczania punktów

  • Kwalifikacja kandydatów na studia pierwszego stopnia odbywa się na podstawie wyników części pisemnej egzaminu maturalnego/egzaminu dojrzałości uzyskanych z przedmiotów objętych postępowaniem kwalifikacyjnym.
  • Maksymalna liczba punktów możliwych do uzyskania w wyniku postępowania kwalifikacyjnego na studia pierwszego stopnia wynosi 100.
  • Liczbę punktów uzyskanych przez kandydata podczas kwalifikacji ustala się z zachowaniem następujących zasad:
    • W przypadku, gdy zasady rekrutacji przewidują tylko jeden przedmiot kwalifikacyjny, jako wynik ostateczny przyjmuje się liczbę punktów uzyskanych z tego przedmiotu.
    • W przypadku, gdy zasady rekrutacji przewidują alternatywę wyboru przedmiotu – kwalifikowany jest przedmiot wskazany przez kandydata.
    • Kwalifikacja kandydatów posiadających dyplom EB (European Baccalaueate) wydawane przez Szkoły Europejskie odbywa się według następujących zasad:
      1. Maksymalna liczba punktów możliwych do uzyskania w postępowaniu kwalifikacyjnym z jednego przedmiotu zdawanego na poziomie rozszerzonym i zaawansowanym wynosi 100.
      2. Maksymalna liczba punktów możliwych do uzyskania w postępowaniu kwalifikacyjnym z jednego przedmiotu zdawanego na poziomie podstawowym wynosi 70.
      3. oceny (punkty na dyplomie EB) będą przeliczane na punkty w postępowaniu kwalifikacyjnym w następujący sposób:
        1. poziom rozszerzony i zaawansowany:(8,0-10,0) - 100 pkt., (7,0-7,9) - 85 pkt., (6,0-6,9) - 70 pkt., (5,0-5,9) - 55 pkt., (4,0-4,9) - 40 pkt., (3,0-3,9) - 25 pkt., (1,0-2,9) - 10 pkt.
        2. poziom podstawowy:(9,0-10,0) - 70 pkt., (8,0-8,9) - 60 pkt., (7,0-7,9) - 50 pkt., (6,0-6,9) - 40 pkt., (5,0-5,9) - 30 pkt., (4,0-4,9) - 20 pkt., (1,0-3,9) - 0 pkt.
      4. W przypadku języka polskiego i języków obcych za poziom podstawowy uznaje się L1, L4, L5, za poziom rozszerzony uznaje się L1+3, L2 i L3, a za poziom zaawansowany uznaje się L2+3.
      5. W przypadku pozostałych przedmiotów za poziom podstawowy uznaje się 2 i 3 (liczba godzin tygodniowo), za poziom rozszerzony uznaje się 4 i 5, a za poziom zaawansowany 5+3.

Kandydaci, którzy zdali International Baccalaureat (IB):

  • podstawą rekrutacji jest wynik egzaminu maturalnego z jednego przedmiotu do wyboru spośród następujących: dowolny język obcy nowożytny, geografia, historia, język polski – poziom niższy (SL) lub poziom wyższy (HL)

 

Sposób przeliczania punktów

  • Kwalifikacja kandydatów na studia pierwszego stopnia odbywa się na podstawie wyników części pisemnej egzaminu maturalnego/egzaminu dojrzałości uzyskanych z przedmiotów objętych postępowaniem kwalifikacyjnym.
  • Maksymalna liczba punktów możliwych do uzyskania w wyniku postępowania kwalifikacyjnego na studia pierwszego stopnia wynosi 100.
  • Liczbę punktów uzyskanych przez kandydata podczas kwalifikacji ustala się z zachowaniem następujących zasad:
    • W przypadku, gdy zasady rekrutacji przewidują tylko jeden przedmiot kwalifikacyjny, jako wynik ostateczny przyjmuje się liczbę punktów uzyskanych z tego przedmiotu.
    • W przypadku, gdy zasady rekrutacji przewidują alternatywę wyboru przedmiotu – kwalifikowany jest przedmiot wskazany przez kandydata.
    • Kwalifikacja kandydatów posiadających dyplom IB (International Baccalaureat) uzyskany w ramach programu Matury Międzynarodowej, odbywa się wg następujących zasad:
      1. Maksymalna liczba punktów możliwych do uzyskania w postępowaniu kwalifikacyjnym z jednego przedmiotu zdawanego na poziomie rozszerzonym (HL) wynosi 100.
      2. Maksymalna liczba punktów możliwych do uzyskania w postępowaniu kwalifikacyjnym z jednego przedmiotu zdawanego na poziomie podstawowym (SL) wynosi 65 .
      3. Oceny (punkty na dyplomie IB) będą przeliczane na punkty w postępowaniu rekrutacyjnym w sposób następujący:
        1. poziom rozszerzony przedmiotu (HL): 7 – 100 pkt, 6 – 85 pkt, 5 – 70 pkt, 4 – 55 pkt, 3 – 45 pkt, 2 – 30 pkt, 1 – 15 pkt.
        2. poziom podstawowy (SL) odpowiednio: 7 – 65 pkt, 6 – 60 pkt, 5 – 50 pkt, 4 – 40 pkt, 3 – 30 pkt, 2 – 20 pkt, 1 – 10 pkt.
      4. W przypadku języków obcych za poziom podstawowy - SL uznaje się poziom Ab initio oraz poziom B SL, a za poziom rozszerzony - HL uznaje się poziomy A1 (SL lub HL), A2 (SL lub HL) oraz B HL

Kandydaci posiadający świadectwo dojrzałości uzyskane za granicą:

  • podstawą rekrutacji jest wynik/ocena z jednego przedmiotu do wyboru spośród następujących: dowolny język obcy nowożytny, geografia, historia, język polski, wiedza o społeczeństwie.

 

Sposób przeliczania punktów

  • Kwalifikacja kandydatów na studia pierwszego stopnia odbywa się na podstawie wyników części pisemnej egzaminu maturalnego/egzaminu dojrzałości uzyskanych z przedmiotów objętych postępowaniem rekrutacyjnym.
  • Maksymalna liczba punktów możliwych do uzyskania w wyniku postępowania rekrutacyjnego na studia pierwszego stopnia wynosi 100.
  • Liczbę punktów uzyskanych przez kandydata podczas rekrutacji ustala się z zachowaniem następujących zasad:
    • W przypadku, gdy zasady rekrutacji przewidują tylko jeden przedmiot kwalifikacyjny, jako wynik ostateczny przyjmuje się liczbę punktów uzyskanych z tego przedmiotu.
    • W przypadku, gdy zasady rekrutacji przewidują alternatywę wyboru przedmiotu – kwalifikowany jest przedmiot wskazany przez kandydata.
    • Kwalifikacja kandydatów posiadających obywatelstwo polskie oraz cudzoziemców podejmujących studia na zasadach obowiązujących obywateli polskich, posiadających świadectwo dojrzałości uzyskane za granicą na studia prowadzone w języku polskim, odbywa się na podstawie załącznika nr 8 do Uchwały 2058 Senatu Uniwersytetu w Białymstoku z dnia 26 kwietnia 2017 roku z późn. zm.

 

Ulgi w postępowaniu kwalifikacyjnym

Laureaci i finaliści olimpiad stopnia centralnego oraz laureaci konkursów międzynarodowych  i ogólnopolskich uzyskują podczas postępowania w sprawie przyjęcia na studia maksymalną liczbę punktów na niżej wymienione kierunki studiów:

 

-Olimpiada Historyczna

-Olimpiada Wiedzy o Prawach Człowieka w Świecie Współczesnym

-Olimpiada Wiedzy o Polsce i Świecie Współczesnym

-Olimpiada Wiedzy o Świecie Antycznym

-Olimpiada Wiedzy o Unii Europejskiej

-Olimpiada Języka Łacińskiego

-Ogólnopolska Olimpiada Tematyczna Losy żołnierza i dzieje oręża polskiego

-Ogólnopolska Olimpiada Wiedzy o Społeczeństwie

-Ogólnopolska Olimpiada Wiedzy Historycznej

-Olimpiada Historii Polski na Ukrainie

-Ogólnopolski Konkurs Wiedzy Biblijnej

-Ogólnopolski Konkurs Historyczny Polska Piastowska

-Olimpiada Filozoficzna

-Międzynarodowy Konkurs Historyczny „Polska-Szwecja między rywalizacją i współpracą”

-Konkurs Historyczny „Epoka Prymasa Tysiąclecia”

 

są zwolnieni z postępowania rekrutacyjnego.

 

Wyżej wymienione uprawnienia, niezależnie od roku ich uzyskania, przysługują kandydatowi w roku uzyskania świadectwa dojrzałości na jeden kierunek wybrany przez kandydata podczas rejestracji w systemie Internetowej Rekrutacji Kandydatów. W przypadku niewykorzystania tych uprawnień w roku uzyskania świadectwa dojrzałości kandydat może z nich skorzystać w roku następnym, jeśli regulamin olimpiady lub konkursu lub dokument potwierdzający posiadanie tytułu laureata lub finalisty olimpiady lub konkursu nie stanowią inaczej.

Podstawą uzyskania uprawnień jest dokument potwierdzający posiadanie tytułu laureata lub finalisty olimpiady lub konkursu wydany przez komitet organizacyjny olimpiady lub konkursu, zgodny ze wzorem określonym odrębnymi przepisami, który należy dostarczyć przy składaniu dokumentów.

Zwolnieni z postępowania rekrutacyjnego mają obowiązek wniesienia opłaty rekrutacyjnej i muszą potwierdzić swoje uprawnienia do przysługujących im ulg.